Czy fundację można zlikwidować?

W dzisiejszej publikacji postawimy pytanie prawne pod tytułem, czy można zlikwidować fundację? Odpowiedź na zadane pytanie w zdaniu poprzednim na pierwszy rzut oka wydaję się być prosta, a sam problem wydaje się być błahy. Niemniej jednak po dokładnej analizie obowiązujących przepisów, likwidacja fundacji okazuje się być całkiem zawiłą operacją. Podczas, której aktualne brzmienie przepisów, wcale nie pomaga, a wręcz przeciwnie, stawia znaki zapytania.

Kiedy możemy podjąć decyzję o likwidacji fundacji?

Zgodnie z brzmieniem treści przepisów dotyczących fundacji, w razie osiągnięcia celu, dla którego fundacja była ustanowiona, lub w razie wyczerpania środków finansowych i majątku fundacji, fundacja podlega likwidacji, w sposób wskazany w statucie. Co więcej ustawodawca, zdecydował się na wprowadzenie regulacji, zgodnie z którą w wypadkach innych niż w/w, likwidacja fundacji może nastąpić tylko na mocy przepisu ustawy.

Takie sformułowanie przepisów, zdecydowanie ogranicza możliwość podjęcia dobrowolnej decyzji o zakończeniu prowadzonej działalności przez fundację.

W świetle powyższego, w skutek braku chęci dalszego prowadzenia działalności fundacji przez jej założycieli, czy też znaczącego spadku ilości osób działających na jej rzecz, nie ma możliwości jej likwidacji. Oznacza to, że  organom fundacji pozostaje potocznie tzw. "wegetacja" do momentu, aż fundacja wyczerpie swoje środki finansowe i majątek, celem spełnienia ustawowej przesłanki, ziszczenie której warunkuje możliwość likwidacji fundacji. Chociaż, biorąc pod uwagę zapis w ustawie o fundacjach, zgodnie z którym, jeżeli statut fundacji nie określa przeznaczenia środków majątkowych pozostających po jej likwidacji, sąd orzeka o przeznaczeniu tych środków z uwzględnieniem celów, którym fundacja służyła. Zatem, w celu zachowania kontroli i realnego wpływu nad upłynnionym majątkiem fundacji, w trakcie jej likwidacji, należy we właściwy sposób opisać to w statucie.

Zgodnie z powyższą regulacją, nasuwa się pytanie, jaka ilość posiadanych środków finansowych przez fundację będzie warunkowała spełnienie przesłanki, o możliwości podjęcia decyzji ws. likwidacji? Każdy przypadek przecież jest indywidualny.

Na domiar tego, ziszczenie się przesłanki, w  postaci osiągnięcia przez fundację statutowego celu, w większości przypadków jest niemalże arealne, tj. niemożliwe do spełnienia, biorąc pod uwagę jak taki cel jest formułowany w statucie.

Wniosek w przedmiocie otwarcia likwidacji fundacji.

Co więcej, do wniosku w przedmiocie otwarcia likwidacji, powinno się załączyć dokumenty, na podstawie których sąd będzie w stanie stwierdzić, że ustawowe przesłanki warunkujące postawienie fundacji w stan likwidacji, zostały spełnione. Tytułem przykładu eksperci wskazują, że takimi załącznikami mogą być między innymi sprawozdania finansowe, bilanse, wyciągi z rachunków bankowych, wykaz środków trwałych.

Wiele osób zgłaszając komentowany wniosek do sądu, w jego treści dokonuje również zmianę w przedmiocie zmiany nazwy fundacji, poprzez dodanie "w likwidacji" ? tak jak ma to miejsce w przypadku spółek prawa handlowego. Jeżeli taka zmiana nazwy, fundacji postawionej w stan likwidacji nie wynika z brzmienia treści jej statut, to nie ma ona żadnego uzasadnienia prawnego, ponieważ nie wynika ona z ustawy o fundacjach.

Procedura likwidacji fundacji.

Zgodnie z ustawą o fundacjach, fundacja podlega likwidacji w sposób wskazany w statucie. Zatem pojawia się pytanie, co w sytuacji gdy statut fundacji nie przewiduje, sposobu likwidacji?  Zgodnie z poglądami doktryny, wypełnienie tej luki prawnej poprzez zastosowanie analogii z przepisów dotyczących spółek prawa handlowego, spółdzielni, lub stowarzyszeń.

Zatem należy przyjąć, że w przypadku nie opisania procedury likwidacji fundacji w statucie, należy tak ją przeprowadzić aby doprowadziła ona do zakończenia bieżących interesów, ściągnięcia wierzytelności , wypełniła swoje zobowiązania oraz upłynniła majątek.

Co więcej praktycy, słusznie zwracają uwagę, że mimo braku istnienia obowiązku ogłoszenia w Monitorze Sądowym i Gospodarczym, likwidacji fundacji, to zdarzają się przypadki, w których sądy rejestrowe wzywają do przedłożenia dokumentów potwierdzających, o publicznym poinformowaniu o zakończonej działalności fundacji. Zatem chociażby dla tego powodu, warto takie ogłoszenie zamieścić.